Er wordt gesproken over een gameverslaving als er sprake is van een constante- en onbedwingbare behoefte om te gamen. In zo’n situatie beheerst het gamegedrag het dagelijkse leven van de persoon in kwestie volledig. Met de stijgende populariteit van het gamen, neemt ook het aantal gameverslaafden in een snel tempo toe. Er is dan ook sprake van een zeer dunne lijn tussen de fanatieke gamers en de mensen die gameverslaafd zijn. Is er bij jou of een van je naasten sprake van een hobby of verslaving? In dit artikel ontdek je het antwoord.

Wanneer ben je verslaafd aan gamen?

Als je een fanatieke gamer bent, hoeft er nog geen sprake te zijn van een gameverslaving. Indien er sprake is van het dwangmatig of obsessief gedrag is dit wel het geval. In dat geval kun je niet meer stoppen met gamen waardoor je de controle hierover verliest. Hierdoor kunnen er problemen ontstaan met het onderhouden van relaties, een sociaal leven, werk, studie of op financieel gebied. Het is goed om hierbij te benadrukken dat een gameverslaving niet direct te maken heeft met het aantal uren dat er games gespeeld worden maar vooral op de manier waarop hiermee omgegaan wordt en wat de gevolgen hiervan zijn voor de persoon zelf en diens omgeving. Daarnaast speelt het vermogen om het gamen desgewenst te verminderen een rol hierbij.

Verschil tussen het problematisch gamen en een gamestoornis

Een gameverslaving is nog geen officieel erkende stoornis maar dat dit lijkt een kwestie van tijd gezien het groeiend aantal probleemgevallen. In de ICD-11, een diagnostisch instrument dat wordt uitgegeven door de WHO, wordt echter al wel een onderscheid gemaakt tussen het problematisch gamen en een gamestoornis. Het problematisch gamen wordt ook wel het risicovol gamen genoemd. Hierover wordt gesproken als iemand lichte problemen ervaart doordat er veel tijd wordt besteed aan het gamen. Er is sprake van problematisch gamen als andere activiteiten te lijden hebben onder het gamegedrag. Daarnaast kan volgens de ICD-11 de term risicovol gamen gebruikt worden als riskant gedrag (in de breedste zijn van het woord) samengaat het gamen. Onder riskant gedrag wordt niet alleen een verkeerde zithouding verstaan maar ook het uitgeven van te veel geld in een game. Tot slot wordt het blijven gamen ondanks dat de gevaren hiervan worden erkent, ook gezien als risicovol gamen.

Volgens het ICD-11 kan er worden gesproken van een gamestoornis of een gameverslaving als er gedurende de periode van 12 maanden sprake is van een situatie als een persoon ervoor kiest of zich genoodzaakt voelt om te blijven gamen ondanks de negatieve gevolgen op de lichamelijke en mentale gezondheid, persoonlijke relaties, opleiding of werk. Daarnaast is er uiteraard sprake van een gameverslaving als er sprake is van een gebrek aan controle hoeveel men gamet en er sprake is van een verstoorde balans is met andere activiteiten in het dagelijks leven. In geval van een gameverslaving worden deze andere activiteiten worden uitgesteld of helemaal niet meer uitgevoerd. Daarnaast komen de meeste gameverslaafden niet aan de aanbevolen nachtrust en is er bij een gamestoornis vaak sprake van een ernstig verstoord dag- en nachtritme. 

Wanneer is er sprake van een verslaving aan het gamen?

Veel mensen vinden het erg lastig om te bepalen wanneer is er sprake van een verslaving aan het gamen. In het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen worden de onderstaande 9 kenmerken opgesomd die kenmerkend zijn voor een gokverslaving. Hierbij wordt gesteld dat een persoon die voldoet aan vijf van de onderstaande negen punten, gezien kan worden als een gokverslaafde:

  • De persoon is voornamelijk bezig met gamen waardoor dit een obsessie voor hem of haar is geworden;
  • De persoon heeft last van ontwenningsverschijnselen wanneer er niet gegamed wordt;
  • De persoon heeft de intentie om steeds meer te gamen. Hierbij is dus duidelijk een opbouw in tijd te zien;
  • De persoon slaagt er niet in om te stoppen met gamen;
  • De persoon heeft zijn of haar interesse in andere activiteiten (voor een groot deel) verloren;
  • De persoon gaat door met het gamen ondanks de wetenschap hoeveel impact dit heeft op diens omgeving.;
  • De persoon vertelt leugens over zijn of haar gamegedrag;
  • De persoon gebruikt games om een bepaald gevoel van angst of schuldigheid te verlichten. Er ontstaat hierdoor een vluchtgedrag door het onophoudelijk spelen van games;
  • De persoon is kansen misgelopen of heeft relaties zien mislukken als gevolg van het overmatige gamegedrag.

Hoe wordt de kick van het gamen geprikkeld?

De gaming industrie maakt op een heel handige manier gebruik van het menselijk brein om de kick van het gamen te prikkelen. Hierbij wordt op een heel handige manier ingespeeld op het feit dat de mens van nature competitief is ingesteld. Ons brein motiveert ons als we een uitdaging zien waarvan we de kans reëel achten dat we deze weg kunnen nemen. Het spelelement van de games zal de competitiedrift van een persoon aanwakkeren. We willen de beste zijn of minimaal goed scoren. Dit proces wordt gamification genoemd. De hersenen worden hierbij op zo’n manier geprikkeld (adrenaline, endorfine en dopamine worden aangemaakt) dat de gamer afgeleid raakt van (vervelende) dingen die zich afspelen in de realiteit. In dit geval wordt de werkelijke wereld vervangen door een virtuele samenleving die interessanter, spannender en uitdagender is. Hierdoor heeft de gamer geen tijd meer om “stil” te staan bij situaties uit het echte leven. Daarnaast zorgt het spelen voor een bepaalde spanning in het lichaam. Voor veel mensen werkt deze adrenalinekick verslavend. Tot slot geeft het behalen van een volgende level het gevoel van voldoening. Het realiseren van een nieuwe level geeft een seintje aan het beloningssysteem in de hersenen waardoor een gamer zich weer even lekker voelt. Deze beloning voor de inzet voelt prettig en is een gevoel waarvan de voor verslaving gevoelige gamer nooit genoeg van zal kunnen krijgen.    

Komt gameverslaving meer voor onder jongeren?

Over de risicofactoren die betrekking hebben op het ontwikkelen van een gameverslaving is nog niet veel bekend. Het is wel duidelijk dat gameverslaving meer voorkomt onder jongeren en dan met name in de leeftijdsgroep tussen de 15 en 19 jaar. Daarnaast blijkt uit de praktijk dat een gameverslaving veel meer voorkomt bij mannen dan bij vrouwen. Uit diverse onderzoeken komt tot uiting dat vooral jongeren met een autistische stoornis gevoelig zijn voor het ontwikkelen van een gamestoornis. Dit is goed te verklaren omdat de game omgeving vaak een gevoel van overzicht en veiligheid biedt, iets wat in hun “gewone wereld” vaak ontbreekt. Het creëren en onderhouden van virtuele vriendschappen is voor hen een stuk minder ingewikkeld en beangstigend dan het aangaan van persoonlijke contacten in de echte wereld. Een opvallend beeld dat uit diverse onderzoeken naar voren komt is dat het risicovol gamen daalt als het schoolniveau stijgt. Het problematisch gamen komt meer voor bij scholieren van het vmbo en juist het minst bij scholieren van havo en vwo.   

Oorzaken gamestoornis onder jongeren

Uit het bovenstaande blijkt dat er meerdere factoren de oorzaak van een gamestoornis kunnen vormen. Naast de eerder genoemde autistische stoornis kunnen ook situaties als een trauma zoals het pesten op school een oorzaak zijn. Daarnaast kan een ingrijpende gebeurtenis zoals een echtscheiding van de ouders of het overlijden van een dierbare als oorzaak worden aangewezen. Tevens kan een eventuele ziekte van een gezinslid een oorzaak zijn. De aandacht van andere gezinsleden gaat dan vooral uit naar die situatie waardoor de jongere zich eenzaam voelt en zich wel “gehoord” voelt in de game. Een andere veel voorkomende oorzaak van een gamestoornis onder jongeren is een angststoornis. In dat geval bevindt een kind zich liever in de fantasierijke online wereld dan in de echte wereld. Naast deze factoren is het goed om de opvoedkundige rol van ouders ook benoemen in deze opsomming van oorzaken van een gamestoornis onder jongeren. Het eindeloos gamen kan het gevolg zijn van het niet stellen van grenzen door de ouders. Voor de volledigheid is het goed te benoemen dat er vaak niet één oorzaak aan te wijzen is en dat er vaak sprake is van een opeenstapeling van oorzaken.

Wat te doen als je in de vicieuze cirkel van een gameverslaving zit?

Het gevaar van een gameverslaving is dat er vaak sprake is van een vicieuze cirkel. Op het moment dat mensen met een gamestoornis erin geslaagd zijn om (voor een deel) te stoppen met gamen en problemen in de werkelijke wereld ervaren, is de kans niet uitgesloten dat er weer toevlucht wordt gezocht in het spel. Op deze manier wordt er voorkomen dat de realiteit onder ogen moet worden gezien. Daarom is het verstandig om je in dat geval te wenden tot een professional en/of te kiezen voor een behandeling bij een gameverslaving. Heb jij het vermoeden dat je een gameverslaving hebt of denk je dat iemand in je omgeving dit heeft? Wacht dan niet langer en zoek hulp.