Bijna een vijfde van alle Nederlandse volwassenen raakt tijdens zijn of haar leven eens depressief. Wat zijn mogelijke oorzaken van een depressie, en tot welke gevolgen kan een depressie leiden? Vier veelvoorkomende vragen over dit ziektebeeld.

Hoe vaak komt een depressie voor?

Volgens het Trimbos-instituut krijgt bijna 20 procent van de Nederlandse volwassenen in de leeftijdscategorie van 18 tot 64 jaar in zijn of haar leven met een depressie te maken. Daarmee is een depressie een van de meest voorkomende hersenaandoeningen. De depressieve stoornis komt over het algemeen meer voor bij vrouwen (24,3%) dan bij mannen (13,1%) volgens het Nederlands Herseninstituut. Onder vrouwen is een depressie daarmee zelfs de meest voorkomende psychische aandoening. Bij mannen is de depressieve stoornis na alcoholmisbruik de meest voorkomende psychische aandoening.

Wat zijn mogelijke oorzaken van een depressie?

De mogelijke oorzaken van een depressie zijn erg uiteenlopend. Zo kan bijvoorbeeld een combinatie van (complexe) problemen of gebeurtenissen in het verleden leiden tot een depressie, waardoor de exacte oorzaak niet altijd te achterhalen is. In de loop der jaren is er veel onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke oorzaken van depressie. Daaruit is gebleken dat zowel biologische, sociale als psychische factoren een rol kunnen spelen bij het ontwikkelen van depressie. Op biologisch vlak kan genetische aanleg een rol spelen, terwijl op sociaal vlak traumatische gebeurtenissen uit het verleden, zoals misbruik, overlijden of pesten de ontwikkeling van een depressieve stoornis kunnen triggeren. Op psychisch front kunnen angststoornissen als faalangst of een lage mate van zelfvertrouwen een depressie uitlokken.

Opvallend is dat bijna de helft van de mensen met een depressie (46%) rookt, bijna 1,5 keer zoveel als in de algemene bevolking, volgens het door Trimbos-instituut gepubliceerde artikel Depressie in Nederland: feiten en cijfers. De relatie tussen roken en depressie kan deels verklaard worden door gemeenschappelijke risicofactoren zoals werkloosheid, stress of bepaalde genen. Die factoren kunnen zowel het risico op depressie als op het roken onafhankelijk van elkaar vergroten. Daarnaast lijkt een depressieve stoornis bij te dragen aan het in stand houden van het roken, aangezien mensen met een depressie minder succesvol zijn in het stoppen met roken dan mensen zonder depressie, volgens de factsheet Roken en depressie van het Trimbos-instituut.

Het Trimbos-instituut rapporteert ook over de relatie tussen zwangerschap en depressie; naar schatting ontwikkelen jaarlijks ruim 23.000 vrouwen die zwanger zijn en/of bevallen zijn een depressieve stoornis. De postpartum depressie, ook wel postnatale depressie genoemd, is daarmee de meest voorkomende aandoening onder nieuwe moeders. Risicofactoren voor het ontwikkelen van een postpartum depressie zijn onder andere erfelijkheid, leeftijd, individuele kwetsbaarheid, sociale omgevingsfactoren en/of factoren rondom de bevalling.

Tot welke gevolgen kan een depressie leiden?

Een depressie kan tot uiteenlopende gevolgen leiden. Zo kunnen mensen met een depressieve stoornis te maken krijgen met veranderende motoriek (zoals katatonie) en de lust verliezen om dingen te ondernemen, alleen of met vrienden. Ook is er een grote kans op het ontwikkelen van eet- en slaapstoornissen en een desinteresse in seksueel gedrag. Doordat depressieve mensen vaak suïcidale gedachten krijgen, is er een verhoogd risico op zelfdoding. Daardoor wordt depressie gezien als een zeer ernstige aandoening.

Hoeveel jongeren raken depressief?

Waar jaarlijks 1 op de 20 Nederlandse volwassenen (18 – 64 jaar) met depressie te maken krijgen, is dat onder Nederlandse jongeren (13- 18 jaar) zelfs 1 op de 15. Opvallend is dat er een verdubbeling van het aantal depressieve klachten onder jongeren te zien is in 2016 ten opzichte van 2014, zo rapporteert Brabants Dagblad op basis van cijfers van het CBS. Doordat jongeren door de puberteit heen gaan en de signalen van depressie verschillen per leeftijd, wordt een depressie onder jongeren niet altijd als zodanig herkend. Het is daarom van belang om met gespecialiseerde hulp op de complexe problematiek van depressie onder jongeren in te spelen. Zo kan een depressie tijdig worden herkend en met de juiste zorg worden behandeld.

In Hilvarenbeek, ten zuidoosten van de stad Tilburg in de provincie Noord-Brabant, ligt Yes We Can Clinics. De kliniek, die in 2010 door Jan Willem Poot is opgericht, is de grootste jeugdkliniek van Nederland en behandelt jaarlijks ruim 800 jongeren tussen de 13 en 23 jaar met psychische klachten, waaronder depressies. Ook worden jongeren met verslavingen en gedragsproblemen bij Yes We Can Clinics behandeld. De jongeren krijgen bij Yes We Can Clinics 25 uur per week therapie, waarbij groepssessies en 1-op-1 sessies worden afgewisseld met buitenactiviteiten. Lees meer over Yes We Can Clinics en de behandeling van depressie.