Digestive enzymes: hoe werken spijsverteringsenzymen?
Digestive enzymes, ofwel spijsverteringsenzymen, ondersteunen het behoud van een gezonde spijsvertering*. Ze helpen bij het afbreken van voedsel in kleinere bouwstenen zodat ons lichaam voedingsstoffen kan opnemen.
Maar wat zijn digestive enzymes precies? Hoe werken ze, waar komen ze vandaan, en wat is het verschil tussen lichaamseigen enzymen en enzymen uit supplementen? Je leest het in dit artikel.
*Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating.
Wat zijn digestive enzymes?
Digestive enzymes zijn enzymen die het lichaam helpen voedsel af te breken in kleinere moleculen.
Het zijn eiwitten met een specifieke functie: het versnellen van chemische reacties die nodig zijn voor de spijsvertering. Ze werken dus als een soort katalysator.
Iedere enzymsoort is gespecialiseerd in het afbreken van een bepaald type voedingsstof, zoals:
- Vetten
- Eiwitten
- Koolhydraten
Ze worden op verschillende plekken in het lichaam aangemaakt, waaronder:
- Speekselklieren
- Maag
- Alvleesklier (pancreas)
- Dunne darm
De belangrijkste soorten
Er zijn drie hoofdgroepen spijsverteringsenzymen, elk met een eigen doel:
- Amylase
Werkt op koolhydraten (zoals zetmeel).
Aangemaakt in: speeksel en alvleesklier.
Doel: zetmeel afbreken tot suikers, zoals maltose en glucose. - Protease
Werkt op eiwitten.
Aangemaakt in: maag (pepsine), alvleesklier (trypsine, chymotrypsine).
Doel: eiwitten afbreken tot aminozuren. - Lipase
Werkt op vetten.
Aangemaakt in: alvleesklier.
Doel: vetten splitsen in vetzuren en glycerol.
Daarnaast zijn er gespecialiseerde enzymen zoals:
- Lactase – breekt lactose (melksuiker) af.
- Sucrase – breekt sacharose (tafelsuiker) af.
- Maltase – breekt maltose af.
- Cellulase – breekt cellulose af (zit niet in het menselijk lichaam, soms wel in supplementen).
Waar worden digestive enzymes geproduceerd?
De productie van digestive enzymes gebeurt in verschillende stappen tijdens de spijsvertering:
- In de mond begint het met amylase in speeksel.
- In de maag zorgen zuren en enzymen zoals pepsine voor de afbraak van eiwitten.
- In de dunne darm geven de alvleesklier en darmwand enzymen af die vetten, eiwitten en koolhydraten verder afbreken.
- Elke fase van de spijsvertering is afhankelijk van een nauwkeurig afgestemd samenspel van enzymen.
De enzymen in supplementen
Supplementen met digestive enzymes bevatten vaak een combinatie van enzymen die het lichaam normaal zelf aanmaakt.
Deze supplementen kunnen plantaardig, dierlijk of microbiologisch van oorsprong zijn.
Veelvoorkomende enzymen in supplementen:
- Pancreatine (uit varkensalvleesklier)
- Bromelaïne (uit ananas)
- Papaïne (uit papaja)
- Lactase: bij lactose-intolerantie
- Alfa-galactosidase: bij bonen en peulvruchten
Supplementen verschillen sterk in samenstelling, sterkte en doel. Sommige richten zich op algemene ondersteuning, andere zijn gericht op een specifiek enzym.
De werking van enzymensupplementen is onderwerp van discussie en wetenschappelijk onderzoek.
Enzymen ondersteunen bij het behoud van een gezonde spijsvertering, maar deze gezondheidsclaim is in Europa nog in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Enzymen in voeding
Sommige voedingsmiddelen bevatten van nature enzymen.
Deze kunnen bijdragen aan de vertering, maar worden deels afgebroken door je maagzuur.
Voorbeelden van voeding met enzymen:
- Ananas – bevat bromelaïne (eiwitafbrekend)
- Papaja – bevat papaïne
- Gefermenteerde voeding – zoals yoghurt, kefir, kimchi, miso
- Kiwi – bevat actinidine (afbrekend op eiwitten)
Hoewel deze enzymen een rol kunnen spelen, is het niet duidelijk in hoeverre ze na inname actief blijven in het spijsverteringskanaal.
Wanneer worden digestive enzyme supplementen gebruikt?
Er zijn situaties waarin digestive enzyme supplementen besproken kunnen worden met een arts of diëtist, bijvoorbeeld bij een verminderde aanmaak van bepaalde enzymen door een medische aandoening.
Ook worden ze in sommige gevallen gebruikt in het kader van voedselovergevoeligheden of specifieke diëten.
Belangrijk: supplementen met digestive enzymes zijn geen vervanging voor medische behandeling, en er is niet genoeg bewijs om algemene gezondheidsclaims te maken over het gebruik ervan bij gezonde mensen.
Zijn er bijwerkingen?
Voor de meeste mensen zijn digestive enzyme supplementen veilig bij kortdurend gebruik.
Mogelijke bijwerkingen kunnen zijn:
- Maagklachten zoals gasvorming of misselijkheid
- Diarree of juist obstipatie
- Allergische reacties bij enzymen van dierlijke of plantaardige oorsprong
- Mensen met allergieën (bijvoorbeeld voor ananas of papaja) of met spijsverteringsproblemen doen er goed aan om supplementgebruik te bespreken met een arts.
Digestive enzymes en spijsvertering: geen wondermiddel
Digestive enzymes zijn onmisbaar in het lichaam, maar supplementen zijn geen “quick fix” voor algemene spijsverteringsproblemen.
Onderzoek naar de werkzaamheid van supplementen bij mensen zonder medische aandoening is beperkt en niet eenduidig.
Bij spijsverteringsklachten is het belangrijk om eerst de oorzaak te achterhalen. Die kan variëren van voeding en stress tot medische aandoeningen. Supplementen kunnen een rol spelen, maar altijd in overleg met een deskundige.
Tot slot
Digestive enzymes zijn van essentieel belang voor een goede spijsvertering. Ons lichaam maakt ze zelf aan op verschillende plekken in het spijsverteringskanaal.
Supplementen met enzymen zijn breed beschikbaar, maar niet voor iedereen noodzakelijk of bewezen effectief. Voor wie specifieke voedingsstoffen niet goed verteert, kunnen enzymen in overleg met een professional een rol spelen.
Maar het blijft belangrijk om de oorzaak van spijsverteringsproblemen goed te begrijpen en niet zomaar supplementen te gebruiken.
Samengevat
Digestive enzymes zijn enzymen die eiwitten, vetten en koolhydraten afbreken in het spijsverteringskanaal.
Het lichaam maakt ze zelf aan in onder andere speeksel, maag en alvleesklier.
Supplementen bestaan in vele vormen, met enzymen uit dierlijke, plantaardige of microbiële bronnen.
Natuurlijk voorkomende enzymen vind je in ananas, papaja, kiwi en gefermenteerde voeding.
Er is geen sluitend bewijs dat enzymensupplementen gezonde mensen kunnen ondersteunen.
Veelgestelde vragen
Wat zijn digestive enzymes?
Dat zijn enzymen die het lichaam helpen bij het afbreken van voedsel in kleinere, opneembare delen.
Maakt het lichaam zelf digestive enzymes aan?
Ja, in speeksel, maag, alvleesklier en dunne darm.
Wat zit er in enzymensupplementen?
Combinaties van enzymen zoals lactase, lipase, protease of plantaardige enzymen als bromelaïne of papaïne.
Zijn digestive enzymes supplementen veilig?
Over het algemeen wel bij correct gebruik. Raadpleeg een arts bij medische aandoeningen, allergieën of langdurig gebruik.
Bronnen
[1] Harvard Health Publishing. (2019, december). Digestive enzymes: How supplements like Lactaid and Beano can help with digestion. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/digestive-enzymes-how-supplements-like-lactaid-and-beano-can-help-with-digestion
[2] Moore, S. J. et al.(2021). Marked difference in efficiency of the digestive enzymes pepsin, trypsin, chymotrypsin, and pancreatic elastase to cleave tightly folded proteins. Scientific Reports, 11, Article 10188, doi: 10.1038/s41598-021-89449-1
[3] Majeed, M. et al.(2018). Evaluation of the safety and efficacy of a multienzyme complex in patients with functional dyspepsia: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Journal of Medicinal Food, 21(9), 909–916, doi: 10.1089/jmf.2017.4172
[4] Ianiro, G. et al. (2016). Digestive enzyme supplementation in gastrointestinal diseases. Current Drug Metabolism, 17(2), 187–193, doi: 10.2174/138920021702160114150137
[5] Sector & Segment Team. (2024, 20 maart). Digesting the Evidence – Latest Research and Commercial Implications for Oral Enzyme Supplements (2024). Geraadpleegd van https://sectorandsegment.com/digesting-the-evidence-latest-research-and-commercial-implications-for-oral-enzyme-supplements-2024/
