Prikkelbare-darm-syndroom (PDS, IBS, spastisch colon, spastische darm, irritable-bowel syndrome, IBS)

Prikkelbare-darm-syndroom is een verstoring van de spontane beweeglijkheid (= peristaltiek) van meestal het gehele maag-darm-kanaal. De aandoening komt bij ca. 2% van de bevolking voor -meestal tussen het 15e en 65e levensjaar- en 3 x vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Mensen met PDS, in tegenstelling tot mensen met obstipatie, hebben last van terugkerende buikpijn of een ongemakkelijk gevoel in de buik gedurende minstens drie dagen per maand gedurende de afgelopen drie maanden. En die minimaal een half jaar geleden begonnen zijn. Daarnaast heb je tenminste last van twee van de volgende klachten:

• Je klachten verminderen nadat je naar het toilet bent geweest, voor "de grote boodschap".
• Verandering in frequentie van je vaste ontlasting.
• Verandering in consistentie van de vaste ontlasting zoals verstopping, diarree of een afwisseling van beide.

Meer beweging en minder stress kunnen de klachten van PDS verminderen. Gezond eten is ook bij PDS belangrijk. Veel patiënten met PDS ontkomen er niet aan af en toe medicijnen te gebruiken om de darmklachten tijdelijk te verminderen.

Als je denkt dat je PDS hebt, kan het verstandig zijn om door je huisarts te laten inventariseren of jouw darmklachten niet het gevolg zijn van een inflammatoire darmziekte zoals de Ziekte van Crohn of coliltis ulcerosa. Ook kan je darmklachten ontwikkelen die lijken op PDS als je intolerant bent voor gluten; coeliakie. Daarnaast zijn  er nog een aantal andere ziekten, waardoor last van je buik hebt, die je huisarts voor je kan uitsluiten of die je in het ziekenhuis kunt laten onderzoeken. Maar in veel gevallen gaat het om ongemakken zoals PDS en obstipatie.

Bij PDS is de maag-darmwand is extra gevoelig voor allerlei prikkels, waaronder voedsel, medicijnen en stress, en trekt onder invloed daarvan -meestal overdag en zelden 's nachts- abnormaal vaak samen (= maag- en/of darmspasmen). Omdat de gevoeligheid van de pijn-receptoren in de darmwand groter is dan normaal zijn de krampen extra pijnlijk.

Mogelijke oorzaken (o.a.)
Erfelijke aanleg, verstoorde darmmotoriek, stress met verhoogde prikkelbaarheid, angst en depressie

Veel patiënten ervaren een verband tussen hun voedingspatroon en het optreden van PDS-klachten. Deze relatie komt echter vooral naar voren uit beschrijvend wetenschappelijk onderzoek en blijkt met experimenteel onderzoek in algemene zin moeilijk te bevestigen. Het is daarom niet mogelijk om specifieke voedingsrichtlijnen op te stellen die bij een groot deel van de patiënten de PDS-klachten zouden verminderen. Voor iedereen, dus ook voor patiënten met PDS, gelden de algemene richtlijnen “Gezonde Voeding”, met uitzondering van het minimale vezeladvies. Dit advies (om minimaal 30 tot 40 gram vezels per dag te gebruiken) geldt niet voor patiënten met PDS. Mensen met PDS doseren vezels op geleide van klachten en of op advies van huisarts of diëtist. Daarnaast kunnen patiënten individueel hun voedingspatroon aanpassen, als ze een duidelijke relatie met PDS-klachten ervaren. Uitgangspunt is voor gezonde voeding bij PDS is een evenwichtig voedingspatroon.

Wanneer obstipatie/verstopping op de voorgrond staat, kan een laxans helpen.

Bewegen

Ten aanzien van bewegen geldt ook voor patiënten met PDS de Nederlandse Norm voor Bewegen: minimaal een half uur per dag gedurende vijf dagen per week. Zelfhulpmethodes, bijvoorbeeld een gestructureerd zelfhulpboek of werkboeken en ontspannings-cd’s kunnen de zelfzorg ondersteunen.

Verminder stress

Pak stress aan. Zoals bij bijna elke ziekte kunnen stress en de klachten elkaar versterken. Bedenk waar de stress vandaan komt. Maak eventueel vooraf een dagboekje: schrijf op wanneer je spanningen of stress voelt en waar het minder van wordt.

 

Vezelrijk eten

Ook voor mensen met PDS is het belangrijk om volwaardige voeding te nemen. Veel patiënten met PDS vermijden bepaalde voedingsmiddelen omdat ze merken dat die bij hen meer klachten geven. Ze nemen bijvoorbeeld geen kool, paprika, peulvruchten, ui, koolzuur, melkproducten, koffie, suiker, zoetstoffen, vet of citrusvruchten. Of het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen de klachten vermindert, is tot nu toe niet wetenschappelijk bewezen. Zodra je bepaalde voedingsmiddelen niet meer neemt, is het verstandig om eens met een diëtist te bespreken of en hoe je toch genoeg voedingsstoffen binnen krijgt. Een evenwichtig eetpatroon met minstens drie maaltijden per dag is ook voor patiënten met PDS van belang. Gezonde voeding is essentieel. Het is cruciaal om voldoende vezels binnen te krijgen. Vezels houden vocht vast in de darm. Je krijgt hierdoor meer en zachtere ontlasting en de werking van de darm wordt gestimuleerd. 30 gram vezels per dag is voldoende. Er zitten géén voedingsvezels in vlees, ei, kaas en andere melkproducten. Genoeg drinken is ook noodzakelijk. Drink ten minste 1,5 tot 2 liter per dag.

 

Vezelrijke voeding:

• volkoren- en roggebrood;
• aardappelen;
• volkoren pasta;
• zilvervliesrijst;
• peulvruchten (bonen, erwten, linzen);
• groenten (ook rauwe groenten);
• fruit;
• volkorenbiscuit, muesli(repen), rijstwafels en popcorn.

Beweging

Zorg ervoor dat je iedere dag ten minste een halfuur intensief beweegt. Drie keer tien minuten of twee keer een kwartier mag ook. Ga bijvoorbeeld wandelen, rennen, fietsen, zwemmen of tuinieren. Daardoor komen de darmen in beweging en komt de ontlasting beter op gang.
Zes van de tien mensen met PDS zeggen dat niet al te inspannende en regelmatige beweging de buikpijn en darmklachten vermindert. Als je weinig beweegt, probeer dan eens of je af en toe wat kunt gaan wandelen. Kijk wat dat met jouw klachten doet. Stop niet bij de eerste buikkramp maar probeer voorzichtig verder te bouwen aan jouw gezondheid.

Stoelgang

Ga naar het toilet zodra je aandrang voelt. Stel dit niet uit, ook al hebt je het druk. Als je de aandrang om te poepen steeds negeert, dan voel je op den duur de aandrang minder goed. De poep blijft langer in je darmen en wordt daardoor droger en harder. Dit veroorzaakt verstopping.

zie ook:
- behandeling
- verschijnselen

Terug darm-aandoeningen