Mineralentekorten in Nederland: wat weten we en wat kun je zelf doen?
We eten in Nederland bewuster dan ooit. De supermarkten liggen vol met volkorenproducten, groente en fruit zijn hipper dan vroeger en we weten steeds beter wat gezond eten is.
En toch blijkt uit onderzoeken dat veel Nederlanders niet voldoende belangrijke mineralen binnenkrijgen. Hoe kan dat? En wat kun je er zelf aan doen?
In dit artikel lees je wat de meest voorkomende tekorten in Nederland zijn, hoe die ontstaan, en wat je kunt doen om je lichaam goed in balans te houden.
Wat zijn mineralen eigenlijk?
Mineralen zijn kleine, maar onmisbare voedingsstoffen die je lichaam niet zelf kan aanmaken.
Ze zijn betrokken bij honderden processen: van het aanmaken van bloedcellen en hormonen tot het goed laten functioneren van je spieren, zenuwen en immuunsysteem.
In een ideale wereld krijg je ze allemaal binnen via gezonde voeding. Maar in de praktijk blijkt dat lastiger dan gedacht.
Onze landbouwgrond is minder rijk aan mineralen dan vroeger, we eten meer bewerkt voedsel en onze drukke levensstijl speelt ook een rol.
Het gevolg: een groeiend aantal Nederlanders met milde tekorten aan bijvoorbeeld magnesium, ijzer, jodium of selenium.
Welke mineralen zijn onmisbaar?
Er zijn een aantal mineralen waar je voldoende van moet binnenkrijgen, omdat ze onmisbaar zijn voor een goede gezondheid. Deze mineralen noemen we ‘essentieel’.
Laten we eens kijken naar de mineralen waar Nederlanders het vaakst te weinig van hebben.
1. Vitamine D
Dit is geen mineraal, maar omdat het één van de meest voorkomende tekorten is in Nederland, is het toch belangrijk om deze te noemen.
In de wintermaanden heeft namelijk zo’n 50 tot 60% van de Nederlanders een te lage vitamine D-waarde [1,2]. Dat komt simpelweg doordat de zon, onze belangrijkste bron van vitamine D, zich dan nauwelijks laat zien.
Ouderen, mensen met een donkere huid en vrouwen die een sluier dragen lopen het meeste risico [3].
Hoewel vitamine D in vette vis en margarine zit, halen de meeste mensen niet genoeg uit voeding alleen.
Een supplement in de winter is daarom vaak aan te raden, zeker als je weinig buiten komt.
2. Magnesium
Magnesium is betrokken bij meer dan 300 processen in het lichaam, waaronder spierfunctie, stressregulatie en energiestofwisseling. Toch heeft 15 tot 20% van de Nederlanders er te weinig van [4].
Een belangrijke oorzaak is dat onze landbouwgrond armer is geworden: gewassen bevatten daardoor minder magnesium dan vroeger.
Ook koffie, alcohol, hectische tijden en intensief sporten verhogen je behoefte. En laat dat nu net zijn waar veel mensen dagelijks mee te maken hebben.
3. Jodium
Jodium speelt een cruciale rol bij de aanmaak van schildklierhormonen. Vooral zwangere vrouwen hebben er extra van nodig, omdat het belangrijk is voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel van hun baby.
Jaren geleden werd daarom jodium toegevoegd aan bakkerszout — maar omdat we steeds minder brood eten, krijgen veel mensen minder jodium binnen. En hoewel zeezout vaak als ‘natuurlijker’ wordt gezien, bevat het meestal geen toegevoegd jodium.
De jaarlijkse JOZO-studie, die de RIVM uitvoert naar de jodiumstatus van zwangere vrouwen, wijst uit dat veel zwangere vrouwen in Nederland een onvoldoende jodiumstatus hebben [5-7].
4. IJzer
IJzertekort komt vooral voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd — ongeveer één op de vier heeft een lage ijzerstatus [8].
Dat komt onder meer door menstruatieverlies, maar ook door vegetarische of veganistische voeding, waarin het moeilijker is om goed opneembaar ijzer te vinden.
Symptomen zoals vermoeidheid, bleekheid of duizeligheid kunnen wijzen op een tekort, maar het is altijd slim om dit via een bloedtest te laten controleren voor je zomaar supplementen neemt.
5. Selenium
Nederland structureel lager dan in veel andere Europese landen [7]. Selenium is belangrijk voor de schildklier en het immuunsysteem, en werkt als antioxidant in je lichaam.
Hoewel het tekort meestal mild is, kan het bij langdurige lage inname toch effect hebben op je energieniveau en weerstand.
Paranoten zijn een natuurlijke bron van selenium, je hoeft er maar een paar per week te eten om aan je behoefte te voldoen.
Wat is de oorzaak van deze tekorten?
Het is niet één oorzaak, maar een optelsom van kleine veranderingen:
- Onze landbouwgrond bevat minder mineralen dan vroeger.
- We eten meer bewerkt voedsel en minder onbewerkte producten.
- Diëten (zoals vegan, koolhydraatarm of zuivelvrij) beperken soms belangrijke bronnen van mineralen.
- Stress, medicijnen en een drukke levensstijl vergroten de behoefte aan bepaalde voedingsstoffen [9].
Vooral ouderen, zwangere vrouwen, vegetariërs, sporters en mensen met een chronische aandoening lopen hierdoor meer risico op tekorten.
Wat kun je er zelf aan doen?
Een gevarieerd en volwaardig voedingspatroon blijft de basis. Kies voor onbewerkte producten, eet (vette) vis, volkoren granen, noten, zaden, peulvruchten en groenten van het seizoen.
Heb je klachten als vermoeidheid, spierkrampen of prikkelbaarheid? Overweeg dan om je bloedwaarden te laten testen, zeker als je tot een risicogroep behoort.
Een arts of diëtist kan helpen bepalen of aanvulling met een supplement zinvol is, bijvoorbeeld tijdelijk in de winter of bij verhoogde behoefte.
Tot slot
Mineralen zijn onmisbaar voor een goede gezondheid, en je merkt vaak pas hoe belangrijk ze zijn, als je er niet voldoende van binnenkrijgt.
Gelukkig kun je met een beetje aandacht voor voeding en leefstijl al veel doen om tekorten te voorkomen.
En als aanvulling nodig is? Laat je dan goed adviseren, want een supplement is geen wondermiddel, maar wel een praktische manier om je lichaam een steuntje in de rug te geven.
Bronnen
[1] Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). (2025). Maximum of quarter of Dutch population has vitamin D deficiency in winter. RIVM. Geraadpleegd via: https://www.rivm.nl/en/news/maximum-of-quarter-of-dutch-population-has-vitamin-d-deficiency-in-winter.
[2] Radhakishun, N., et al. (2015). High prevalence of vitamin D insufficiency/deficiency in Dutch multi-ethnic obese children. European Journal of Pediatrics, 174(2), 183–190, doi: 10.1007/s00431-014-2378-3.
[3] Stellinga-Boelen, A. A. M., et al. (2007). Vitamin D levels in children of asylum seekers in The Netherlands in relation to season and dietary intake. European Journal of Pediatrics, 166(3), 201–206, doi: 10.1007/s00431-006-0221-1.
[4] Workinger, J. L., Doyle, R. P., & Bortz, J. (2018). Challenges in the diagnosis of magnesium status. Nutrients, 10(9), 1202, doi: 10.3390/nu10091202.
[5] Stoutjesdijk, E., et al. (2018). Iodine status during pregnancy and lactation: a pilot study in the Netherlands. Netherlands Journal of Medicine, 76(5), 210–217, doi: 10.1007/s00394-020-02324-1.
[6] Dinnissen, C. S., et al. (2022). Jodiuminname van volwassenen in Noord-Nederland in 2020–2021 en trend sinds 2006–2007: Resultaten van voedingsstatusonderzoek in het Lifelines-cohort (RIVM-briefrapport 2022-0066). Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Geraadpleegd via: https://www.rivm.nl/publicaties/jodiuminname-van-volwassenen-in-noord-nederland-in-2020-2021-en-trend-sinds-2006-2007
[7] Mayunga, K. C., et al. (2022). Pregnant Dutch women have inadequate iodine status and selenium intake. Nutrients, 14(19), 3936, doi: 10.3390/nu14193936.
[8] Brussaard, J. H., et al. (1997). Iron intake and iron status among adults in the Netherlands. European Journal of Clinical Nutrition, 51(Suppl. 3), S51–S58.
[9] van Rossum, C. T. M., et al. (2011). Dutch National Food Consumption Survey 2007–2010: Diet of children and adults aged 7 to 69 years. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Geraadpleegd via: https://www.rivm.nl/publicaties/dutch-national-food-consumption-survey-2007-2010-diet-of-children-and-adults-aged-7-to-69.
