Colostrum: wat is het, en waarom lees je er zoveel over?
Je hebt het misschien al eens voorbij zien komen: colostrum, ofwel ‘eerste melk’, vaak aangeprezen als een supplement dat je weerstand zou ondersteunen*.
Het is één van de nieuwste hypes in voedingssupplementenland. Maar wat is het precies en wat weet de wetenschap er inmiddels over? In dit artikel duiken we erin.
Wat is colostrum?
Colostrum is de melk die zoogdieren maken in de eerste dagen na de geboorte. Het is dikker, geler en veel voedzamer dan gewone melk. Het zit vol met eiwitten, antilichamen, groeifactoren en andere stoffen die een pasgeborene helpen opstarten in het leven [1-3].
Bij mensen speelt colostrum een belangrijke rol in het versterken van het immuunsysteem van baby’s en het beschermen van de darmen [4-6].
Omdat menselijke colostrum maar kort beschikbaar is, wordt in supplementen meestal bovine colostrum gebruikt, dat is colostrum van koeien. De samenstelling lijkt behoorlijk op die van mensenmelk, maar is niet identiek [2,3,7].
Kort gezegd is colostrum is de eerste, superrijke melk die de natuur bedacht heeft om te beschermen en op te bouwen.
Belangrijk: colostrum is in de kern een voedingsstofrijke vloeistof voor zuigelingen. De vraag is of en in hoeverre de effecten in volwassenen reproduceerbaar zijn.
Wat zit er allemaal in colostrum?
De kracht van colostrum zit in de bijzondere mix van natuurlijke stoffen.
Een paar opvallende bestanddelen:
- Immunoglobulinen (antilichamen) – helpen het lichaam beschermen tegen ongewenste indringers*.
- Groeifactoren – stoffen die een rol spelen bij herstel en vernieuwing van cellen*.
- Antimicrobiële eiwitten, zoals lactoferrine – deze stoffen kunnen invloed hebben op de weerstand*.
- Voedingsstoffen en mineralen – zoals eiwitten, aminozuren, vitaminen en zink.
*Gezondheidsclaims zijn in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Wetenschappers onderzoeken nog in hoeverre al die stoffen in supplementvorm ook actief blijven na verwerking (zoals drogen en verhitten).
Wat zegt de wetenschap erover?
Er wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar colostrum. De resultaten zijn interessant, maar nog niet eenduidig.
- Bij zuigelingen zijn er aanwijzingen dat colostrum nuttig kan zijn bij het ondersteunen van de darmen en het verminderen van symptomen zoals diarree [8-10].
- In sport- en inspanningsonderzoek zijn er studies waarin colostrum van koeien werd onderzocht op prestaties. Sommige resultaten zijn positief, maar deze effecten zijn niet consistent in alle studies [11-13].
- Er zijn trials die suggereren dat colostrum kan helpen bij het beschermen van lichaamscellen [8,14].
De wetenschap ziet dus interessante signalen, maar er is nog geen harde conclusie. Veel onderzoeken zijn klein of van korte duur, waardoor je er geen consistente conclusies aan kunt hangen.
Is colostrum veilig?
Over het algemeen wordt bovine colostrum als veilig beschouwd voor gezonde mensen zonder koemelkallergie.
Wel goed om te weten:
- Colostrum bevat melkeiwitten: mensen met lactose-intolerantie of een zuivelallergie moeten dus voorzichtig zijn.
- De verwerking (drogen, verhitten) kan invloed hebben op de werking van bepaalde eiwitten.
- Belangrijk: colostrum is geen wondermiddel. Het is geen vervanging voor gezonde voeding, slaap, beweging of medische behandeling.
Hoe kies je een goed colostrum-supplement?
Als je colostrum wilt proberen, let dan op een paar dingen:
- Kwaliteit: Kies een product dat getest is op zuiverheid en herkomst.
- Verwerking: Gevriesdroogde of koude-processen behouden de actieve stoffen beter dan verhitte varianten.
- Dosering: In onderzoeken worden vaak hogere doses gebruikt dan in veel supplementen te vinden zijn.
- Aanvulling: Zie het als een mogelijke aanvulling, niet als oplossing voor alles.
In het kort: Kies voor zuivere, koudverwerkte colostrum van betrouwbare herkomst, en zie het enkel als aanvulling op een gezonde leefstijl.
Tot slot
Colostrum is een bijzondere natuurlijke vloeistof, vol bouwstenen die nieuw leven op gang helpen. Het is de eerste melk die zoogdieren maken na de geboorte en bevat antilichamen, groeifactoren en voedingsstoffen.
In supplementvorm (meestal uit koeienmelk) wordt het nu ook onderzocht voor volwassenen, vooral op het gebied van darmgezondheid, weerstand en herstel.
Over het is het gebruik ervan algemeen veilig, maar het is niet geschikt voor mensen met een zuivelallergie.
Er wordt veel onderzoek naar gedaan en de eerste onderzoeksresultaten zijn hoopvol, maar er is nog veel onbekend.
Wat wel vaststaat: colostrum is een fascinerend voorbeeld van hoe complex en slim natuurlijke voeding in elkaar zit.
Bronnen:
[1] Playford, R. J., & Weiser, M. J. (2021). Bovine colostrum: Its constituents and uses. Nutrients, 13(1), 265, doi: 10.3390/nu13010265.
[2] Arslan, A., Kaplan, M., Duman, H., et al. (2021). Bovine colostrum and its potential for human health and nutrition. Frontiers in Nutrition, 8, 651721, doi: 10.3389/fnut.2021.65172.1
[3] Linehan, K., Ross, R. P., & Stanton, C. (2023). Bovine colostrum for veterinary and human health applications: A critical review. Annual Review of Food Science and Technology, 14, 387–410, doi: 10.1146/annurev-food-060721-014650
[4] Ghosh, S., & Iacucci, M. (2021). Diverse immune effects of bovine colostrum and benefits in human health and disease. Nutrients, 13(11), 3798, doi: 10.3390/nu13113798.
[5] Chandwe, K., & Kelly, P. (2021). Colostrum therapy for human gastrointestinal health and disease. Nutrients, 13(6), 1956, doi: 10.3390/nu13061956.
[6] Garofoli, F., Civardi, E., Pisoni, C., et al. (2023). Anti-inflammatory and anti-allergic properties of colostrum from mothers of full-term and preterm babies: The importance of maternal lactation in the first days. Nutrients, 15(19), 4249, doi: 10.3390/nu15194249.
[7] Miranda, C., Igrejas, G., & Poeta, P. (2023). Bovine colostrum: Human and animal health benefits or route transmission of antibiotic resistance—One Health perspective. Antibiotics, 12(7), 1156, doi: 10.3390/antibiotics12071156.
[8] Miranda, C., Igrejas, G., & Poeta, P. (2023). Bovine colostrum: Human and animal health benefits or route transmission of antibiotic resistance—One Health perspective. Antibiotics, 12(7), 1156, doi: 10.3390/antibiotics12071156.
[9] Rathe, M., Müller, K., Sangild, P. T., & Husby, S. (2014). Clinical applications of bovine colostrum therapy: A systematic review. Nutrition Reviews, 72(4), 237–254, doi: 10.1111/nure.12089.
[10] Chandwe, K., & Kelly, P. (2021). Colostrum therapy for human gastrointestinal health and disease. Nutrients, 13(6), 1956, doi: 10.3390/nu13061956.
[11] Antonio, J., Sanders, M. S., & Van Gammeren, D. (2001). The effects of bovine colostrum supplementation on body composition and exercise performance in active men and women. Nutrition, 17(3), 243–247, doi: https://doi.org/10.1016/S0899-9007(00)00552-9.
[12] Dziewiecka, H., Buttar, H. S., Kasperska, A., et al. (2022). A systematic review of the influence of bovine colostrum supplementation on leaky gut syndrome in athletes: Diagnostic biomarkers and future directions. Nutrients, 14(12), 2512, doi: 10.3390/nu14122512
[13] Główka, N., Durkalec-Michalski, K., & Woźniewicz, M. (2020). Immunological outcomes of bovine colostrum supplementation in trained and physically active people: A systematic review and meta-analysis. Nutrients, 12(4), 1023, doi: 10.3390/nu12041023.
[14] Cieślicka, M., Ostapiuk-Karolczuk, J., Buttar, H. S., et al. (2022). Effects of long-term supplementation of bovine colostrum on iron homeostasis, oxidative stress, and inflammation in female athletes: A placebo-controlled clinical trial. Nutrients, 15(1), 186, doi: 10.3390/nu15010186.
